Banana Yoshimoto

Banana Yoshimoto (1964–) to jedna z najpopularniejszych i najbardziej rozpoznawalnych współczesnych pisarek japońskich. Przyszła na świat w Tokio w rodzinie o tradycjach artystycznych. Dorastała w liberalnej atmosferze pod okiem matki tworzącej haiku oraz ojca, który był krytykiem literackim i poetą, za młodu zaangażowanym w falę protestów studenckich. Starsza siostra Banany, znana pod pseudonimem artystycznym Haruno Yoiko, również realizuje się twórczo jako popularna ilustratorka i mangaka. W dzieciństwie obie siostry rysowały, jednak później Banana zmieniła wektor swoich zainteresowań i postanowiła zostać pisarką. W tym celu podjęła studia literackie na Nihon University w Tokio. Zadebiutowała pod koniec lat 80-tych powieścią Kuchnia, który od razu zwrócił uwagę krytyków. W 1987 roku wrzenie literackie, jakie w Japonii wywołał pierwszy utwór autorki, znalazło zwieńczenie w przyznaniu jej nagrody literackiej dla debiutantów magazynu “Kaien”. Rok później Kuchnia otrzymała także nominację do Nagrody Literackiej im. Mishimy Yukio. Wiele jej wczesnych dzieł sprzedało się w Japonii w ponad milionowym nakładzie. Fenomen twórczości autorki, określany na Wyspach Japońskich mianem zjawiska Banany (jap. Banana genshō), dotarł na Zachód na początku lat 90-tych, kiedy w tłumaczeniu na język angielski ukazały się jej dwa utwory – wspomniana już Kuchnia oraz nowela Moonlight Shadow. Entuzjazm ogarnął wówczas najpierw świat anglosaski, aby ostatecznie rozprzestrzenić się także w Europie. Do dziś Banana Yoshimoto pozostaje jedną z ulubionych oraz najpoczytniejszych pisarek japońskich w kraju i za granicą.

Autorka tworzy pod pseudonimem artystycznym “Banana”, który wybrała z uwagi na swoje zamiłowanie do kwiatów bananowca oraz ponieważ imię to, określane przez nią jako “urocze”, w żaden sposób nie sugeruje tożsamości genderowej tego, kto je nosi. Utwory Banany, napisane prostym, przystępnym językiem, a jednak aspirujące do malowniczości emocjonalnej, wraz z podejmowaną tematyką oraz predylekcją do przedstawiania relacji miłosnych, inspirowanych mangami shōjo, stanowią ewenement na japońskiej scenie literackiej. Przy kreacji świata przedstawionego autorka często powiela wzorce kultury kawaii oraz rozwiązania fabularne z powieści popularnych. Powracającym motywem jej twórczości jest eksplorowanie przestrzeni emocjonalnej między bohaterami, którzy doświadczyli traumy na skutek utraty bliskiej osoby lub innych, losowych zdarzeń, a którym udaje się tę traumę przezwyciężyć na skutek nawiązania bliskich relacji, przyjaźni i miłości. Taki arsenał warsztatowy i tematyczny zjednał Bananie grono wiernych czytelniczek, zasilane przede wszystkim przez licealistki oraz młode kobiety, których doświadczenia zazębiają się z doświadczeniami bohaterek i bohaterów w jej utworach.