한글날 (Hangeulnal) – święto koreańskiego alfabetu

9 października w Korei Południowej obchodzone jest jedno z najważniejszych świąt narodowych – 한글날 (Hangeulnal), czyli Dzień Hangeula. To dzień upamiętniający stworzenie koreańskiego alfabetu w XV wieku, a wraz z nim ideę, by pismo było proste i dostępne dla wszystkich. To wyjątkowe zjawisko, gdyż mało który kraj na świecie otacza swoje pismo taką dumą, by ustanowić dla niego święto narodowe.

Jak powstał alfabet Hangeul?

Do XV wieku w Korei posługiwano się głównie znakami chińskimi (hanja). Były one skomplikowane i trudne do opanowania, dlatego w praktyce korzystały z nich przede wszystkim elity – arystokracja, urzędnicy i uczeni. Zwykli ludzie mieli przez to bardzo ograniczony dostęp do wiedzy i edukacji.

Sytuację postanowił zmienić król Sejong Wielki (1397–1450), jeden z najwybitniejszych władców w historii Korei. W 1443 roku, wraz z uczonymi z królewskiej akademii Jiphyeonjeon (집현전, „Hall of Worthies”), opracował nowy system pisma. Trzy lata później, w 1446 roku, alfabet został oficjalnie ogłoszony w dokumencie „Hunminjeongeum” (훈민정음), którego tytuł można przetłumaczyć jako „Prawidłowe dźwięki dla nauczania ludu”. Choć nowy alfabet miał ułatwić życie zwykłym ludziom, przez długi czas bywał lekceważony i nazywany eonmun (언문) – „pismem prostego ludu”. Elity nadal posługiwały się znakami chińskimi, a Hangeul dopiero w XX wieku zyskał pełne uznanie jako oficjalny system pisma.

Dlaczego Hangeul jest wyjątkowy?

Hangeul jest jednym z nielicznych alfabetów na świecie, który został świadomie zaprojektowany. Litery nie powstały przypadkowo – ich kształty odzwierciedlają sposób artykulacji dźwięków. Spółgłoski (np. ㄱ, ㄴ, ㅁ, ㅅ, ㅇ) pokazują ułożenie języka, warg i gardła podczas wymowy. Samogłoski natomiast oparto na symbolice trzech elementów: nieba (ㆍ), ziemi (ㅡ) i człowieka (ㅣ). Z połączenia tych prostych znaków powstał cały system liter, które łączy się w bloki sylabowe.

Współczesny Hangeul składa się z 24 liter – 14 spółgłosek i 10 samogłosek. Dzięki swojej logice alfabet jest niezwykle prosty do nauki. Mówi się, że podstawy można opanować nawet w jeden dzień, a sprawnie pisać już po tygodniu ćwiczeń.

Hangeul od dawna uchodzi za jedno z najlepiej zaprojektowanych pism na świecie, a potwierdzeniem tego było wpisanie w 1997 roku oryginalnego dokumentu Hunminjeongeum Haerye na Rejestr Pamięci Świata UNESCO.

Obchody Dnia Hangeul

Dzień Hangeul jest w Korei Południowej dniem wolnym od pracy i nauki. Z wyjątkiem lat 1990–2012, kiedy rząd zwiększył liczbę dni roboczych, aby przyspieszyć rozwój przemysłowy, święto to ma status narodowego od 1970 roku i zostało przywrócone jako dzień wolny w 2013 roku.

Ma przede wszystkim charakter edukacyjny i kulturalny – jego celem jest nie tylko przypomnienie o znaczeniu alfabetu w codziennym życiu i w historii narodu, lecz także popularyzacja Hangeula i upamiętnienie osiągnięć króla Sejonga. Zgodnie z ustawą językową rząd zobowiązany jest do organizowania uroczystości podkreślających oryginalność i naukową wartość alfabetu oraz wzmacniających świadomość i przywiązanie Koreańczyków do własnego języka.

W Seulu co roku odbywają się uroczystości przy pomniku króla Sejonga na placu Gwanghwamun, a także konkursy kaligrafii, wystawy i liczne wydarzenia organizowane w szkołach i muzeach. Media przypominają wtedy o historii pisma i podkreślają rolę alfabetu w kształtowaniu tożsamości narodowej.

Dlaczego to święto ma znaczenie dziś?

Dzień Hangeul to nie tylko wspomnienie wydarzeń sprzed wieków, ale także święto równości i dostępu do wiedzy. Alfabet stworzono po to, by każdy – niezależnie od pochodzenia czy pozycji społecznej – mógł czytać i pisać w swoim własnym języku.

Dlatego Hangeul jest dziś jednym z najważniejszych symboli koreańskiej tożsamości narodowej, a zarazem mostem łączącym Koreę ze światem. To właśnie dzięki niemu koreańska literatura, kultura popularna i życie codzienne stały się dostępne i zrozumiałe także dla tych, którzy dopiero uczą się języka koreańskiego. Jego prostota sprawia, że alfabet stał się sprzymierzeńcem globalnej popularności języka koreańskiego – od K-popu i dram po kursy językowe, które dzięki Hangeulowi są przystępne dla milionów uczniów na całym świecie.

Ciekawostki

• Początkowo alfabet liczył 28 znaków – dziś używa się 24 (14 spółgłosek i 10 samogłosek).
  
  
• W Korei Północnej podobne święto obchodzone jest 15 stycznia pod nazwą 조선글날 (Chosŏn’gŭl-nal), w rocznicę stworzenia Hunminjeongeum.
  
  
• Dzięki swojej prostocie Hangeul przyczynił się do tego, że Koreańczycy osiągnęli jeden z najwyższych wskaźników piśmienności na świecie.
  
  
• W tekstach polskich i angielskich można spotkać dwa sposoby zapisu: „Hangul” i „Hangeul”, przy czym oficjalna romanizacja południowokoreańska preferuje formę Hangeul.

Artykuł napisała: Marta Wojciechowska